Dünya rəqslərdən və onların
törətdiyi dalğalardan ibarətdir. Bu, ictimai ideologiyalarla ilgili proseslərdə də özünü göstərir.
İdeologiya “saf” yaranır. Onda eybəcərliklər yaranıb
artdıqca insanlarda ona ikrah (nifrət),
azaldıqca isə rəğbət (məhəbbət) yaranır. İdeologiyalara qarşı ikrah və rəğbət,
vaxtaşırı olaraq biri digərilə əvəzlənməklə, təkrarlanır. Bununla, sanki, rəqsi
bir “hərəkət” alınır. Bu rəqslər də bəşəriyyəti
“yırğalayan” (idarə edən) bir
“dalğa” yaradır.
Bu, gözümüzün önündə, dinlərlə ilgili baş verən
proseslərdə çox aydın hiss olunur.
İnkvizisiyaya qədərki xristianlıqda eybəcərliklərin
artması ilə insanlarda xristianlığa qarşı ikrah hissi son həddə (pikə) yetmişdir.
İnsanların inkvizisiyaya qarşı nifrətli etirazları ona son vermiş, ondan sonrakı proseslərdə
xristianlığı rəğbətli bir dinə çevirmişdir. Xristianlıq hal-hazırda, xristian cəmiyyətlərində
ona göstərilmiş kiçicik rolu və yeri (küncü) ilə kifayətlənərək, fəaliyyətini
sakitcə davam etdirməkdədir.
Yəqindir ki, dinlərin belə
durumu insanlarda heç vaxt özünə ikrah (etiraz) doğurmur. Əlbəttə islamın da bu
duruma gəlməsi əksər insanlar üçün arzuolunan olardı.
Bəs görəsən sovetlər məkanında
yaşamış müsəlman xalqlarının, sovetlər dağılandan sonra, islama indiki “təşnəliyi”
(rəğbəti) nədən oldu?
İnsanların islama olan ikrah hissləri pik həddə yetməkdə ikən, marksizmin
SSRİ ərazisində islamın eybəcərliklərinə qadağaları bu eybəcərlikləri getdikcə azaltdı. Bu, “səmimi dindarlar”da (“fırıldaqçı dindarlar”da yox. Bu iki ifadə
Leninə məxsusdur. Onun mübarizəsi ancaq “fırıldaqçı dindarlar”la idi) islama rəğbəti
xeyli artırdı. Sovetlər dağılandan, bu qadağalar
aradan qalxandan sonra, bu fürsəti fota verməyən “fırıldaqçı dindarlar” Azərbaycanda
islamı yenidən bu eybəcər duruma saldılar.
Bəs Atatürk Türkiyəsində bu
proses necə getdi?
Təbii ki, deyilən ideoloji
rəqslərin törətdiyi dalğalar Türkiyəni də yan buraxmamışdır. İslam, müsəlmanlaraın
qanına-geninə hopdurulmuş elə bir virusdur ki,
onu, müsəlman cəmiyyətlərində əksəriyyət təşkil edən sadəlövh
insanlardan, çətin ki, qadağalarla kənar etmək mümkün olsun.
Bəlkə də onu “azad”
buraxıb, eybəcərliklərilə pik həddinə yetməsini gözləmək gərəkdir?
Görəsən islam nə vaxtsa,
xristianlığın indiki rəğbətli duruma gələcəkmi?
Комментариев нет:
Отправить комментарий