“Min dəfə
eşitmək, yoxsa bir dəfə görmək yaxşıdır”?
Bunun
cavabını müdriklər çoxdan vermişdir. Lakin “nədən?”i hələ soruşulur. Bu, ondandır ki, lənətə gəlmiş
qulaq, insanın hiss orqanı kimi, yalanı da eşidə (qəbul edə) bilir. Yarəb,
eşitdiyi minlərdən biri doğru ola, ya olmaya. Qurban olduğum müqəddəs göz isə ancaq olanı (doğrunu) görür. Onda öz
sahibini aldatmaq “qabiliyyəti” yoxdur. Vay o cəmiyyətin halına ki, orda görünənləri yalan, eşidilənləri doğru hesab
edirlər.
Şübhəsizdir
ki, “ya zəlzələdən, ya vəlvələdən”, ermənilər azərbaycanlılarla düşməndir.
Bunun döğruluğuna söz ola bilməz. Çünki bu xalqlar arasında o qədər qırğınlar
törədilib ki, onları az vaxt ərzində unutmaq müşkül işdir. Baxaq, görək bu
böyüklükdə düşmənçilik bütün Azərbaycan xalqının və bütün Erməni xalqının istəyiləmi
baş vermişdir? Məntiqlə bu suala birmənalı, yox cavabını vermək mümkündür.
Başqa bir sual: biz ermənilərlə əbədi düşmənçiliyin istəyindəyikmk? Buna da
birmənalı olaraq, yox demək olar. Bu düşmənçiliyin baiskarı kimdir? Bütün günahlar Ermənilərdədirmi?
Məhz bu iki sualın cavabı mübahisəli və Əkrəm Əylislinin “Daş yuxular”ını da nəzərə
alsaq, “xətalıdır”.
Bu iki xalq
arasında düşmənçiliyin əsasında torpaq (mülk) iddiası durur. Mülk iddiaları, ta
qədimdən nəinki iki qonşu xalq, millət, iki qonşu rayon, qonşu kənd, hətta bir
evdə boya-başa çatan iki qardaş arasında da ola bilir. Məsələn, ağıllı ata görəndə
ki, evləndirib ailə qurduğu iki oğlu, o, dünyadan köçəndən sonra, mülkü üzərində
mübahisə edə bilərlər, mülkü onlar arasında ədalətlə bölür. Ata övladlarının
yaxşı yola gedəcəklərinə əmindirsə aralarında hasar çəkmir, əmin deyilsə,
aralarına hündür bir hasar da çəkdirir. “Ya
zəlzələdən, ya vəlvələdən”, Azərbaycan və Erməni xalqları xeyli tarixi
dövr ərzində, əsasən bir yerdə yaşamışdır. Əgər ayrı səbəblər olmasaydı onlar
da, nəhayətdə təbii proseslər, “ağıllı aralar” sayəsində ağılla ayrılardılar.
Onu indi də etmək mümkündür. Ayrı səbəb
isə postsovet (Rusiya ətrafı) məkanında
yaşayan bütün xalqların bəlasıdır. O bəladır ki, allah onları Rusiya ilə
qonşu yaratmışdır. Nə qədər ki, Rusiyanın nəzəri bu iki xalqın üzərindədir Azərbaycan-Ermənistan düşmənçiliyi-torpaq iddiası bitməyəcəkdir.
Ta uşaqlıqdan
Ermənilər haqqında eşitdiklərim sonralar gördüklərimlə eyniyyət təşkil etməmişdir.
Görülənlər yalan olmadığından, bu eyniyyətin olmaması eşidilənlərin yalan
olması deməkdir. Eşitdiklərimi deməyəcəm, çünki hamı onları (indi daha çox)
eşidir.
Müsəlmanlarda,
dünyanın heç yerində işlənməyən iki söz vardır: “namus” və “mundar”. “Mundar”
sözü dünyanın hər yerində olan “natəmizlik”, “çirkinlik” mənasında deyil, ən
çox, günah (dini) mənada işlədilir. Uşaqlıqda eşitmişdim, müsəlmanlar erməni və
ruslara mundar deyərdilər. Uşaqlıqdan gördüklərimdən biri o idi ki, müsəlman erməniyə
özünün saxsı qabında içməyə su verərdisə, o qabı atıb sındırardı. Deyərdilər
ki, mundarlıq yumaqla da saxsı qabdan getmir.
Ətrafı meşələrlə
örtülmüş dağ kəndində yaşayırdıq. Uzaqlardan ermənilər və ruslar, arada ova gələndə kəndimizdəki məktəbdə gecələyərdilər.
Uşaq idim (7-8 yaşında). Evimiz və bir neçə başqa qonşu ev də məktəbə yaxın
idi. Mənim o evlərdəki yaşıdlarım evdən
ermənilərə su gətirəndə erməni suyu içəndən sonra uşaq onların gözü qarşısında
qabı atıb sındırardı (o vaxtlar su qablarının əksəriyyəti saxsıdan idi).. Bunu
bir dəfə qoca nənəmə danışdım. O mənə dedi ki, “bala bundan sonra suyu sən apar,
qoy içsinlər. Hər dəfə qabı da sındırmayıb, gətirib mənə verərsən”. Elə də edirdim.
Erməni ovçular da bunu hiss etmişdilər. Gedərkən məni çağırıb, üzümdən öpərək
vidalaşdılar. Lakin bunu eşidən kəççilərimiz nənəmi xeyli vaxt xeyli
danladılar...
(Onu da deyim
ki, bunun Əkrəm Əylislinin “Daş Yuxular”ı ilə heç bir əlaqəsi yoxdur).
Комментариев нет:
Отправить комментарий